Τι είναι η Σκολίωση;

Ως σκολίωση ορίζεται μια πολύπλοκη τρισδιάστατη στροφική παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης και του κορμού, η οποία εμφανίζεται σε υγιή άτομα, και μπορεί να εξελιχθεί σε σχέση με αρκετούς παράγοντες κατά την διάρκεια οποιασδήποτε περιόδου της ανάπτυξης του παιδιού ή αργότερα στην ζωή του.

Διάγνωση

Η διάγνωση της σκολίωσης γίνεται από την αξιολόγηση του κλινικού και του ακτινολογικού ελέγχου. Σύμφωνα με την SRS (Scoliosis Research Society) η διάγνωση της σκολίωσης επιβεβαιώνεται όταν στην ακτινογραφία υπάρχει πλάγια κλίση της σπονδυλικής στήλης με γωνία Cobb μεγαλύτερη από 10 μοίρες, με ταυτόχρονη στροφή της σπονδυλικής στήλης. Παρόλαυτα για να υπάρχει μια έγκυρη διάγνωση, και διαχωρισμός μεταξύ οργανικής και λειτουργικής σκολίωσης, πρέπει να υπάρχει και θετικό το τεστ επίκυψης.

Κλινικός έλεγχος

Ανάλογα με τον τύπο και το μέγεθος της σκολίωσης παρατηρούνται κάποιες μικρές ή εντονότερες αλλαγές στην κλινική εικόνα του εφήβου, όπως :

• - Αλλαγή της θέσης των ώμων, με τον έναν να βρίσκεται ψηλότερα από τον άλλο.
  - Αλλαγή της θέσης της λεκάνης, με μετατόπιση της προς την μία μεριά ή ακόμα και στροφή της ή πλάγια κλίση.

• - Μετατόπιση του σώματος προς την μία μεριά, ειδικότερα σε σκολιώσεις που υπάρχει μόνο μία κύρια καμπύλη.

• - Προπέτεια ωμοπλάτης, δηλαδή η μία ωμοπλάτη να προεξέχει περισσότερο από την άλλη. Αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω της στροφής της σπονδυλικής στήλης.

• - Ύβος στην πλάτη κατά την επίκυψη. Όταν ζητηθεί από το παιδί να σκύψει προς τα εμπρός τον κορμό του, η μία μεριά της πλάτης σηκώνεται ψηλότερα από την άλλη.

Ακτινολογικός έλεγχος

Για να γίνει διάγνωση της σκολίωσης θα πρέπει να υπάρχει πλάγια κλίση περισσότερο από 10ο (γωνία Cobb), αξονική στροφή των σπονδύλων, καθώς και παραμόρφωση των σπονδυλικών σωμάτων. Συνοπτικά λοιπόν τα διαγνωστικά κριτήρια για την σκολίωση είναι τα εξής:

• - Adam’s test

  • 1. Πλάγια κλίση της σπονδυλικής στήλης

  • 2. Ύβος στο κυρτό τμήμα της καμπύλης

  • 3. Διακοπή της φυσιολογικής καμπύλης της κύφωσης σε θωρακικές σκολιώσεις

• - Οποιαδήποτε πλάγια κλίση της σπονδυλικής στήλης (ακόμα και λιγότερο από 10 μοίρες) με ταυτόχρονη παραμόρφωση των σπονδύλων

• - Αξονική στροφή των σπονδύλων

Ειδικές Φυσικοθεραπευτικές Ασκήσεις για την σκολίωση (PSSE)

Οι Ειδικές Φυσικοθεραπευτικές Ασκήσεις (PSSE) είναι ασκήσεις προσαρμοσμένες στον τύπο της σκολίωσης και βασίζονται στην τρισδιάστατη αυτοδιόρθωση, στην σταθεροποίηση της διορθωμένης στάσης και στην εκπαίδευση διατήρησης των διορθώσεων στις καθημερινές δραστηριότητες Η Σκολίωση είναι μια τρισδιάστατη παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης και γιαυτό το λόγο απαιτούνται ειδικές ασκήσεις που γίνονται από εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή.Ο βασικός σκοπός εφαρμογής επομένως είναι η παρεμπόδιση της επιδείνωσης της σκολίωσης και η βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς.

Οι ενδείξεις για την χρήση των ειδικών ασκήσεων σαν αποκλειστική θεραπεία για την σκολίωση είναι:

- Σε παιδιά με γωνία Cobb 15 – 25 μοίρες, που βρίσκονται σε στάδιο ανάπτυξης Risser 0-3. Αντί να εφαρμοστεί η τακτική «παρακολουθούμε και περιμένουμε» (wait and see), το παιδί ξεκινάει την εκπαίδευση του στις PSSE (try and see), έτσι ώστε να προσπαθήσει να αποφύγει να φορέσει έναν κηδεμόνα στο μέλλον.

- Σε παιδιά με γωνία Cobb 25- 40 μοίρες, που βρίσκονται σε στάδιο ανάπτυξης Risser 4-5. Σύμφωνα με την SRS και την SOSORT όταν η ανάπτυξη του παιδιού βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο η εφαρμογή ενός κηδεμόνα δεν ωφελεί, οπότε η θεραπεία αποτελείται αποκλειστικά από τις PSSE.

- Σε ενήλικους με οποιαδήποτε γωνία Cobb όταν συνυπάρχει πόνος. Το κυρίαρχο σύμπτωμα στην σκολίωση ενηλίκων είναι ο καθημερινός πόνος, ενώ ο δεύτερος σημαντικότερος λόγος που ένας ενήλικος με σκολίωση θα αναζητήσει θεραπεία είναι η εμφάνιση. Σε σκολιώσεις που ξεπερνούν τις 45 – 50 μοίρες και όταν ο ασθενής απορρίψει την χειρουργική θεραπεία ο στόχος με τις PSSE είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς.

Οι στόχοι της εφαρμογής των PSSE σαν αποκλειστική θεραπεία της σκολίωσης είναι:

- Παρεμπόδιση εξέλιξης της σκολίωσης και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και σημαντική βελτίωση της γωνίας Cobb

- Τρισδιάστατη αντιμετώπιση της παραμόρφωσης

- Βελτίωση της εμφάνισης και του αισθητικού αποτελέσματος

- Ελάττωση ή εξαφάνιση πιθανού πόνου

- Αποφυγή χειρουργικής επέμβασης για μεγάλες σκολιώσεις

- Διόρθωση της στροφής της σπονδυλικής στήλης

- Διόρθωση της υποκύφωσης (flatback) που συνήθως συνυπάρχει με την σκολίωση

- Βελτίωση της ζωτικής χωρητικότητας (VC) και της συνολικότερης αναπνευστικής λειτουργίας

- Βελτίωση της έκπτυξης του θώρακα κατά την αναπνοή

- Βελτίωση της κινητικότητας της σπονδυλικής στήλης, του νευρομυϊκού ελέγχου και μυϊκή ενδυνάμωση σε θέση διόρθωσης

- Μείωση των μηχανικών δυνάμεων που προωθούν την εξέλιξη της σκολίωσης

- Εκμάθηση της διατήρησης των διορθώσεων κατά τις καθημερινές δραστηριότητες

Οι PSSE δεν έχουν καμία σχέση με τις κλασσικές ασκήσεις γυμναστικής, ενδυνάμωσης ή διάτασης, οι οποίες δεν ωφελούν καθόλου στην θεραπεία της σκολίωσης. Οι Ειδικές Φυσικοθεραπευτικές Ασκήσεις διδάσκονται μόνο από πιστοποιημένο στις μεθόδους φυσικοθεραπευτή. Η μέθοδος Schroth αποτελεί διεθνώς αναγνωρισμένη και επιστημονικά τεκμηριώμενη θεραπευτική προσέγγιση των ειδικών φυσικοθεραπευτικών ασκήσεων. Η Scoliosis Research Society (SRS) και η Society on Scoliosis Orthopedic and Rehabilitation Treatment (SOSORT) αναγνωρίζουν την αποτελεσματικότητα των ασκήσεων αυτών στην θεραπεία της σκολίωσης.

Τον Μάιο του 2014 η SRS δημοσίευσε την επίσημη θέση της σχετικά με τον ρόλο των PSSE (SRS position statement on PSSE), το οποίο συνοπτικά αναφέρει πως:

- Ο συνδυασμός κηδεμόνα και ειδικών ασκήσεων για την σκολίωση (PSSE) φαίνεται ότι προσφέρει καλύτερα αποτελέσματα στην θεραπεία της σκολίωσης.

- Υπάρχουν ερευνητικές αποδείξεις ότι τα προγράμματα των ειδικών ασκήσεων για την σκολίωση (PSSE) έχουν σαφώς καλύτερα αποτελέσματα συγκρινόμενα με όχι ειδικές ασκήσεις, γενικότερη γυμναστική ή καθόλου άσκηση.

- Η SRS υποστηρίζει ενεργά ερευνητικές προσπάθειες σχετικά με τον ρόλο των ειδικών ασκήσεων για την θεραπεία της σκολίωσης.

- Η SRS σε συνεργασία με την SOSORT είναι στην διαδικασία δημιουργίας ερευνητικών οδηγιών για την μελέτη θεραπευτικών μεθόδων για την σκολίωση που περιλαμβάνουν κηδεμόνα και ειδικές ασκήσεις για την σκολίωση (PSSE).

Σχετικά με την μέθοδο Schroth

Η Schroth method είναι μέθοδος αντιμετώπισης της σκολίωσης, επισήμως αναγνωρισμένη από τις διεθνείς επιστημονικές κοινότητες Scoliosis Research Society (SRS) και Society On Scoliosis Orthopaedic and Rehabilitation Treatment (SOSORT), που χρησιμοποιεί ειδικές εξατομικευμένες ασκήσεις προσαρμοσμένες στον τύπο της σκολίωσης.
Βασίζεται στην τρισδιάστατη αυτο-διόρθωση (Auto-correction) της σκολιωτικής στάσης, στην επιμήκυνση της σπονδυλικής στήλης ( Self-elongation), στην εφαρμογή της στροφικής αναπνοής (Rotational Angular Breathing) και στην εκπαίδευση διατήρησης των διορθώσεων κατά τις καθημερινές δραστηριότητες (Activities of daily living training).
Εφαρμόζεται είτε σαν αποκλειστική θεραπεία για την σκολίωση, σε μικρές σκολιώσεις κάτω από 250 ή σε ενήλικες, είτε σε συνδυασμό με τον κηδεμόνα όταν το παιδί βρίσκεται στην ανάπτυξη, είτε μετά από χειρουργική επέμβαση.

Η μέθοδος ανακαλύφθηκε από την Γερμανίδα Katharina Schroth το 1921. Η Katharina Schroth γεννήθηκε στην Δρέσδη της Γερμανίας στις 22 Φεβρουαρίου 1894 και έπασχε από σκολίωση. Στην ηλικία των 16 ετών ξεκίνησε θεραπεία με κηδεμόνα για την σκολίωση της, όμως λίγο αργότερα άρχισε να αναπτύσσει την δικιά της μέθοδο αντιμετώπισης της σκολίωσης της. Εμπνευσμένη από το φούσκωμα ενός μπαλονιού, προσπάθησε να βελτιώσει την σκολιωτική παραμόρφωση του σώματος της, «φουσκώνοντας» το πιεσμένο από την σκολίωση κοίλο τμήμα της σπονδυλικής της στήλης μπροστά από έναν καθρέπτη. Διαπίστωσε ότι προσπαθώντας να κάνει το παραπάνω σε συνδυασμό με κάποιες ειδικές διορθωτικές κινήσεις πάνω στο σώμα της κατάφερνε να βελτιώσει σημαντικά την σκολιωτική της στάση και να κάνει ακόμα και υπερδιόρθωση της σκολίωσης της. Επίσης, αναγνώρισε πως ο έλεγχος της στάσης μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την συνειδητή αλλαγή της αντίληψης για την στάση της. Η θεωρία της για την μέθοδο Schroth δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1924 και στάθηκε η αιτία αλλαγής του επαγγελματικού προσανατολισμού της από καθηγήτρια σε γυμνάστρια, ώστε να μπορεί να εφαρμόσει την μέθοδο της και σε άλλους ασθενείς.

Στόχοι μεθόδου Schroth

Η μέθοδος Schroth εφαρμόζεται με σκοπό να περιορίσει την εξέλιξη της σκολίωσης και να βελτιώσει σημαντικές παραμέτρους που σχετίζονται με την ποιότητα ζωής του πάσχοντος, όπως ο πόνος, η εμφάνιση, η ψυχολογία και η λειτουργικότητα. Η μέθοδος Schroth μπορεί να εφαρμοστεί σαν αποκλειστική αντιμετώπιση της σκολίωσης σε μικρές σκολιώσεις και σε ενήλικες ή σε συνδυασμό με τον κηδεμόνα σε μεγαλύτερες σκολιώσεις ή μετεγχειρητικά μετά από σπονδυλοδεσία.
Οι στόχοι της μεθόδου Schroth συνοψίζονται αναλυτικά ως εξής:

• Τρισδιάστατη αντιμετώπιση της παραμόρφωσης
• Καταρχήν παρεμπόδιση εξέλιξης της σκολίωσης κατά την ανάπτυξη του παιδιού και σε κάποιες περιπτώσεις σημαντική βελτίωση του κυρτώματος
• Αποφυγή εφαρμογής του κηδεμόνα σε μικρές σκολιώσεις κάτω από 25 μοίρες
• Αποφυγή χειρουργικής επέμβασης σε μεσαίες σκολιώσεις από 25 -40 μοίρες , παράλληλα με την χρήση του κηδεμόνα
• Βελτίωση της εμφάνισης και του αισθητικού αποτελέσματος
• Ελάττωση ή εξαφάνιση πιθανού πόνου
• Μείωση των μηχανικών δυνάμεων που προωθούν την εξέλιξη της σκολίωσης
• Εκμάθηση της διατήρησης των διορθώσεων κατά τις καθημερινές δραστηριότητες
• Βελτίωση της στροφής της σπονδυλικής στήλης
• Βελτίωση της υποκύφωσης (flatback) που συνήθως συνυπάρχει με την σκολίωση
• Αύξηση της ζωτικής χωρητικότητας (VC), βελτίωση της έκπτυξης του θώρακα και της συνολικότερης αναπνευστικής λειτουργίας
• Βελτίωση της κινητικότητας της σπονδυλικής στήλης, του νευρομυϊκού ελέγχου και μυϊκή ενδυνάμωση σε θέση διόρθωσης